Nihal KÖZ
Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın “Dijital Ekonomi ve Toplum İstatistikleri”, Avrupa Birliği’nde (AB) faaliyet gösteren şirketlerin bilişim teknolojilerinden ne ölçüde faydalandığını ortaya koydu. İstatistikler, yapay zekâ teknolojilerini kullanma ve sosyal medyadan yararlanma gibi konularda AB iş dünyasının performansına dair önemli veriler sundu.
Araştırmada web sitesi sahipliği, bulut bilişim hizmetleri satın alma ve ERP yazılımları kullanma gibi oranlara da yer verildi. Birlik genelinin yanı sıra şirket büyüklüklerine ve ülkelere göre de sınıflamanın yapıldığı çalışmada Türkiye’ye dair istatistikler de yer aldı.
Büyük şirketlerin yüzde 30’u yapay zekâ kullanıyor
Eurostat’ın verilerine göre AB genelinde yapay zekâ teknolojilerinden faydalanan şirketlerin oranı yüzde 8’e ulaştı. 2023 sonu itibariyle küçük şirketler içerisinde yapay zekâ kullanım oranı yüzde 6 olurken, bu oran orta boy işletmelerde yüzde 13, büyük şirketler düzeyinde ise yüzde 30 olarak gerçekleşti.
Dünyanın önde gelen danışmanlık kuruluşlarından PwC’ın “Küresel Yapay Zekâ Araştırması”nda 2030 yılında yapay zekânın küresel ekonomiye 15.7 trilyon dolarlık katkıda bulunacağı öngörüsü düşünülürse, özellikle büyük şirketlerin bu konudaki adımları önemli. AB’deki büyük şirketlerin yüzde 16’sı yapay zekâyı farklı iş akışlarının otomasyonunda veya karar verme süreçlerinde yardımcı olarak kullandı. Yüzde 14’ü veri analizinde makine öğrenmesi uyguladı. Metin analizinde yapay zekâ teknolojilerinden faydalananların oranı yüzde 12 oldu.
Şirketlerin yüzde 11’i görsele dayanarak nesne veya kişileri tanımlama ve bu veriyi işleme amacıyla yapay zekâdan yararlandı; yüzde 9’u yapay zekâyla sesi metne çevirdi. Büyük kuruluşların yüzde 8’i yapay zekâyı metin veya konuşma oluşturma amacıyla, yüzde 7’si makineleri çevre gözlemine dayalı otomatik kararlar vererek hareketlendirmek üzere kullandı. Küçük şirketlerde ise yapay zekâ kullanımına dair tüm bu oranlar, büyüklerin dörtte biri ila altıda biri düzeyinde kaldı.
Kuzey ülkeleri önde
AB’de yapay zekâ kullanımında, kıtanın kuzeyindeki ülkeler öne çıktı. Danimarka iş dünyası, yapay zekâdan yararlanma istatistiğinde yüzde 15 oran ile birinci sıraya yerleşti. Geçtiğimiz haftalarda dünyanın en güçlü süper bilgisayarlarından birine ev sahipliği yapacak olan büyük bir araştırma merkezi yatırımının başlatıldığı ülkenin bundan sonra da yapay zekâda dikkat çeken işlere imza atması bekleniyor. Listede Danimarka’yı yine kuzey ülkelerinden Finlandiya izledi. Bu ülkedeki şirketlerin yüzde 15’i faaliyetlerinde yapay zekâdan faydalandı.
Yapay zekâ çalışmalarına büyük önem veren Finlandiya hükümetinin 255 milyon dolar fon ile başlattığı, 10 üniversiteye yayılacak üç yıllık “Yapay Zekâ Ulusal Doktora Programı”nın Ağustos ayında devreye girmesiyle, ülkenin bu alanda daha fazla öne çıkacağı düşünülüyor. AB üyesi ülkeler arasında iş dünyasının yapay zekâ kullanımında dikkat çeken diğer ülkeler ise Lüksemburg, Belçika, Hollanda, Malta, Almanya, Slovenya, Avusturya ve İsveç oldu. Bu ülkelerdeki kuruluşların yüzde 10’dan fazlası 2023 yılında yapay zekâ teknolojilerinden faydalandı.
Sosyal medya kullanım oranı yüzde 61
Eurostat, “Dijital Ekonomi ve Toplum İstatistikleri” kapsamında şirketlerin sosyal medya kullanım verilerine de yer verdi. Buna göre Avrupa Birliği’nde sosyal medya kullanan şirketlerin oranı 2023 itibariyle yüzde 61’e ulaştı. Pazarlama, müşteriler ile temas etme ya da işe alım gibi amaçlarla başvurulan sosyal medya kanalları arasında Facebook ve Linkedin gibi ağlar, büyük şirketler tarafından daha fazla rağbet gördü.
Büyük şirketlerin yüzde 85’inin kullandığı bu ağlardan orta boy işletmelerin yüzde 71’i, küçük şirketlerin ise yüzde 56’sı faydalandı. Şirketlerin yüzde 32’si YouTube, Instagram gibi kanallarla multimedya paylaşımında bulundu. Bu oran, büyük şirketlerde yüzde 59, orta boy şirketlerde yüzde 42, küçük şirketlerde yüzde 29 olarak gerçekleşti. Büyük işletmelerin yüzde 33’ü, orta boy işletmelerin yüzde 16’sı, küçük işletmelerin ise yüzde 8’i Twitter (X) gibi mikrobloglardan ya da şirketin kendi blogundan yararlandı.
Sosyal medyada Malta sürprizi
Kurumsal sosyal medya kullanım oranı, ülkelere göre önemli farklılıklar gösterdi. En yüksek oranda kullanım, yüzde 87 ile Malta’da gerçekleşti. Bu ilk bakışta şaşırtıcı gözükse de ülkede haber takibinde sosyal medyanın (yüzde 70 ile) bir numaralı araç haline gelmesiyle tutarlı bir sonuç. Eurobarometer’ın 2023 yılı sonlarında yaptığı ankette (her ikisi de yüzde 49 ile) TV ve online medyanın sosyal medyanın hayli gerisinde kaldığı ortaya çıktı. Bu nedenle şirketler, sosyal medyadaki görünürlüklerine daha fazla önem verdi.
Türkiye listede sonlarda
Eurostat’ın ülkelere göre kurumsal sosyal medya kullanımını gösteren istatistiklerde Danimarka, Finlandiya, İsveç, Güney Kıbrıs, Belçika ve Hollanda’da yüzde 79 ile 82 arasında, İrlanda, Lüksemburg, Avusturya ve Fransa’da ise yüzde 68 ile 73 arasında oranlar kaydedildi. Listenin en sonunda, yüzde 38 oran ile Bulgaristan yer aldı. Eurostat’ın çalışmaya dahil ettiği ülkelerden olan Türkiye ise yüzde 40 oran ile AB üyesi ülkelerden sadece Bulgaristan’ı geride bıraktı.
İnternete giren her 10 Avrupalıdan 7’si satın alma yaptı
Eurostat, “Dijital Ekonomi ve Toplum İstatistikleri” kapsamında tüketici tarafındaki verilere de yer verdi. Buna göre AB genelinde 16-74 yaş grubunda internet kullanıcı oranı 2023’te yüzde 92’ye ulaştı. Lüksemburg, Hollanda ve Danimarka’da yüzde 99 penetrasyon gerçekleşirken Türkiye’de bu oran yüzde 86’da kaldı. Ancak 2010 ile 2023 yılları arasında yapılan kıyaslamada, Türkiye Romanya’yla birlikte en hızlı yükselişi gösteren ülkelerden biri olarak dikkat çekti. Yayımlanan istatistiklerden bir diğeri de internetten yapılan alışverişler oldu. Buna göre 16-74 yaş grubunda yer alan Avrupalıların yüzde 70’i 2023 yılında kişisel kullanım amacıyla internetten mal veya hizmet satın aldı. Bu oran beş yıl önce ise yüzde 56 seviyesindeydi.
Türkiye’de oran düşük artış hızı yüksek
Ülkelere göre bakıldığında Hollanda (yüzde 92), Danimarka ve İsveç (her ikisi de yüzde 89) internetten en fazla alışveriş yapılan yerler oldu. İrlanda, Lüksemburg, Finlandiya, Çekya, Almanya, Fransa ve Slovakya’da da en az her 4 internet kullanıcısının 3’ü 2023 yılı içinde bir hizmet ya da ürün satın aldı. Romanya (yüzde 32) ve Bulgaristan (yüzde 27) en düşük oranları kaydettiler. Türkiye’deki kullanıcıların internetten alışveriş oranı ise yüzde 38 oldu. Kıyaslamada bu oran birçok ülkenin gerisinde kalsa da, 2020 yılındaki oranın yüzde 24 olması nedeniyle Türkiye’nin yaşadığı hızlı ilerleme dikkat çekti.
Türkiye’deki şirketler yapay zekâ kullanımında AB üyesi 10 ülkenin ilerisinde
Eurostat “Dijital Ekonomi ve Toplum İstatistikleri”nde AB üyelerinin yanı sıra Türkiye gibi aday ülkelerdeki duruma da yer verdi. Kurumun verilerine göre Türkiye’de yapay zekâ kullanan şirketlerin oranı 2023 sonu itibariyle yüzde 5.5 olarak gerçekleşti. Bu veriyle Türkiye’deki şirketler, listede yüzde 5 ila 4 arasında oranlara sahip olan Estonya, İtalya, Litvanya, Güney Kıbrıs, Letonya ve Yunanistan iş dünyasını geride bıraktı. Macaristan, Polonya, Bulgaristan ve Romanya ise yüzde 4’ün de kalan oranlarla listenin sonlarında yer aldı.
Türkiye e-devlet kullanımında AB ortalamasının üzerinde
2023 yılında Avrupa genelinde internet kullanıcılarının yüzde 54’ü bilgi ya da belge almak, soru sormak gibi ihtiyaçlarla e-devlete giriş yaptı. Türkiye’de ise bu oran yüzde 71 oldu. Belçika, Fransa, Avusturya, İspanya, Yunanistan, İtalya, Almanya gibi birçok ülkede ise daha düşük oranlar gözlendi. Finlandiya’nın yüzde 92 ile ilk sırada yer aldığı istatistikte bu ülkeyle birlikte sadece Danimarka, Hollanda, Estonya, İsveç, Lüksemburg ve Macaristan’da Türkiye’dekinden yüksek oranlar gerçekleşti.
