DUYGU ERDOĞAN / İSTANBUL – ABD Başkanı Donald Trump, 185 ülke için uygulayacağı karşılıklı gümrük tarifelerini liste olarak açıkladı. Trump, en yüksek vergiyi yüzde 50 ile Lesotho’ya koydu. Türkiye ise yüzde 10 ile en düşük vergi uygulanan ülkelerden biri oldu. Son 10 yıldır pek çok sektörde çift haneli büyüyen ABD ihracatının artmaya devam edeceği ayrıca Avrupa Birliği (AB) tarafında ise ‘kenetlenen’ sınırlar ile Türkiye’nin de güçlü bir ticaret ortağı olarak aldığı payı artırması öngörülüyor. Trump’ın vergi adımlarının bu sayede Türkiye için çifte fırsat oluşturacağı; ancak Çin’in farklı pazarlarda muhtemel agresif bir ticaret hamlesine yönelmesinin Türkiye’ye negatif etkileri olabileceği değerlendiriliyor. Beyaz Saray, yüzde 10’luk gümrük vergilerinin 5 Nisan’da uygulanmaya başlanacağını, daha yüksek vergilerin ise 9 Nisan’da yürürlüğe gireceğini duyurdu.
‘Nüfusu 4 kat fazla tüketici’
ABD mevcutta farklı ürün gruplarında Türkiye’ye yönelik yüzde 10 ila 36 arasında vergi uyguluyor. Mevcut gümrük vergisi artışıyla Türkiye’nin ABD’nin önemli ithalat pazarları ile eşitlenerek kalite ve uygun fiyat ile öne çıkacağı tahmin ediliyor.
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Taycı, ABD nüfusunun benzer nüfusları olan ülkelere göre 4 kat daha fazla tüketimi olduğuna dikkat çekerken, özellikle işlenmiş tarım ürünlerinin ivme kazanacağını söyledi. Taycı, “Trump’ın ajandasında bölgede istikrarın korunması adına Türkiye’nin öne çıkacağını düşünüyorum” dedi.
İhracatçılar ise Çin’in agresif bir ticaret politikası izleyerek çeşitli ülkelere yönelik bir süreç yönetebileceğini ifade ediyor.
PENGUENLERE VERGİ
Trump’ın açıkladığı yeni gümrük vergilerinin Antarktika yakınlarındaki ıssız Heard Adası ve McDonald Adaları’nı da kapsadığı belirtildi. Bu volkanik adalardan gelen mallara yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacak. Ama adada insan yaşamıyor sadece penguenler bulunuyor.
Ticaret hacmi büyüyor
■ Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 2024 yılında 13.4 milyar dolar seviyesini aştı. İki ülke arasında dış ticaret hacmi 40 milyar dolara ulaştı.
■ ABD Türkiye’den en çok kimyevi maddeler ve mamulleri; otomotiv; çelik; hazır giyim; halı, yer döşeme; çimento; değerli taş, mücevher ihracatı yapıyor.
■ Kimyevi maddeler ve mamulleri 2024’te 1.5 milyar dolarla ABD’ye en fazla ihracat gerçekleştiren sektör oldu.
■ Bu sektörü, 1.2 milyar dolarla otomotiv endüstrisi, 856 milyon dolarla hazır giyim ve konfeksiyon, 784 milyon dolarla halı, 774 milyon dolarla elektrik ve elektronik sektörleri izledi.*
■ ABD’ye geçen yıl meyve sebze mamulleri 429 milyon dolarlık, çelik sektörü 628 milyon dolarlık dış satım gerçekleştirdi.
‘Gümrük Birliği sorun olmaz’
Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği’ne katılması üzerinden 30 yıl geçti. Türkiye bu kapsamda AB’nin diğer ülkelerle yaptığı serbest ticaret anlaşmalarına taraf değil, Gümrük Birliği içerisinde de kapsam bazlı pek çok sorun var. Türk tırlarına uygulanan kara yolu kotaları, Gümrük Birliği’nin işleyişiyle ilgili danışma ve karar alma mekanizmalarında Türkiye’nin yeterince yer almaması öne çıkan sorunlar arasında.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayii Meclis Başkanı Şeref Fayat, Türkiye’nin taraf olmadığı anlaşmalar nedeniyle birlik etrafında şekillenen yeni vergilerden zarar görmeyeceğini söyledi. Ancak Trump’ın örneğin Çin’den farklı bir ülkeye ithal edilip daha sonra oradan ABD’ye gelse tavrının nasıl olacağına karşı endişeler var.
‘Görece bir avantaj’
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, “Türkiye’ye uygulanan ek tarifelerin Asya ülkelerinden düşük olması bize ABD’ye ihracatta görece bir avantaj sağlama potansiyeli bulunuyor. Ancak bunun için öncelikle rekabetçilik koşullarımızı iyileştirmemiz gerekiyor. Öte yandan ABD’nin yeni gümrük tarifeleriyle birlikte AB ve Çin başta olmak üzere büyük pazarlarda büyümeyi olumsuz etkileyeceğini dolayısıyla küresel büyümenin ve ticaretin de azalacağını öngörüyoruz” dedi.
Enflasyon uyarısı
■ Boston Federal Rezerv bankası Trump’ın uygulamaya koyduğu tarifelerin enflasyona yüzde 1.4 ila yüzde 2.2 oranında etki edeceğini ifade etti.
■ Chicago Üniversitesi araştırmacıları da ABD’ye ithal edilen herhangi bir ürünün fiyatının en az yüzde 11 artacağını hesapladı.
■ Muhteşem Yedili olarak bilinen teknoloji sektörünün başlıca şirketlerinin piyasa değeri toplam 760 milyar dolar düştü. Nasdaq endeksi, yüzde 3’ün üzerinde değer kaybetti.
DİĞER ÜLKELER
■ Çin: Trump 20 Ocak’ta Çin’e yüzde 20 ek vergi koymuştu. Yüzde 34’lük yeni tarifeyle vergi yüzde 54’e yükselecek. iPhone’un neredeyse tamamı Çin’de üretiliyor. Yeri tarifelere göre 800 doların altında ABD’ye gelen kargolara 2 Mayıs’tan sonra yüzde 30 vergi veya kargo başı 25 dolar, 2 Haziran’da parça başı 50 dolar vergi gelecek.
■ Vietnam: Nike Adidas Puma gibi ayakkabı devlerinin üretim üssü burada. Vietnam’a yüzde 46 vergi konuldu, spor ayakkabı sektörü bundan çok etkilenecek. Adidas hisseleri yüzde 10.4, Puma yüzde 8.7 Nike da yüzde 9 düştü.
■ Kamboçya: Bu ülkeye yüzde 49 vergi konuldu. Bu rakam Uzakdoğu’da Trup’ın koyduğu en yüksek tarife. Kamboçya’daki fabrikaların yüzde 49’unu Çinli şirketlere ait.
■ AB: Yüzde 20 ek vergi getirildi. AB’nin özellikle online hizmetler konusunda vergi getirmek istiyor.
